Muziek : Vindplaats van levensbeschouwing.
In het verlengde van het thema het menselijk bestaan gaat jij nu een dossier maken over muziek als vindplaats van levensbeschouwing. Dit dossier zal beoordeeld worden met een A punt. In dit dossier verzamel je een aantal opdrachten die je thuis of op school, alleen of (soms) samen met anderen maakt. De opdrachten staan in dit werkboekje.
Hier volgt het boekje op internet.
M.b.v. dit internetbestand maak je de definitieve versie van je dossier dat je zowel digitaal (via SOM-today; vraag je leraar waar je de upload link kunt vinden) en uitgeprint inlevert.
- Lees per onderdeel eerst goed de teksten.
- Geef zo helder en volledig mogelijk antwoord op de vragen. Maak hele zinnen.
- Via SOM-today gaat alles door de plagiaatcontrole.
- Je mag overleggen met je medeleerlingen maar het werk dat je inlevert is persoonlijk… een persoonlijk antwoord, in eigen woorden, met “duidelijk aangegeven”(bron:…..) als je citeert, werkt op een positieve manier door in de eindbeoordeling.
- Als je iets niet begrijpt mag je natuurlijk bij de docent om uitleg vragen
- Let op: je cijfer hangt dus ook af van de verzorging, de volledigheid en de kwaliteit / diepgang van de door jou in antwoorden en opdrachten gebruikte uitleg, toelichtingen, (eigen) woordgebruik en argumenten.
MUZIEK EN LEVENSBESCHOUWING
Inleiding: terreinverkenning
De BINNENKANT VAN LEVENSBESCHOUWING: Ieder mens heeft onbewust en/of bewust dingen die hij belangrijk vindt. Bekijkt en beleeft zichzelf, zijn omgeving en de relatie tussen hemzelf en zijn omgeving op een gedeeltelijk heel persoonlijke maar ook op een door de omgeving beïnvloedde manier. Anno 2014 voelt bijna iedereen zich een individu; wilt iedereen graag geaccepteerd worden “zoals je bent”. Jezelf zijn (wat is dat eigenlijk?) staat tegenwoordig centraal.
We willen natuurlijk ook opgenomen worden in en door onze sociale omgeving. We willen wel individu zijn, maar we willen niet buitengesloten worden. Als individu kiezen we ervoor om “normaal” te doen, ons aan te passen, erbij (willen) horen. Al die nadruk op het individu moeten zijn (doen wat bij je past, je hart volgen, jezelf ontwikkelen, etc.) is ook een sociale eis, een groepsnorm. Het is de groepsnorm om individu te zijn; en omdat we ons individu voelen horen we bij de groep. Dat is de rare spagaat waarin mensen in de huidige leven.
Cultuur en karakter, opvoeding en persoonlijkheid, persoonlijke voorkeuren en verwachtingen van je omgeving, emotie, gevoel en levenservaring vormen en komen tot uitdrukking in je kijk op je (en het) leven. Soms gebeurt er onverwachts iets ongewenst. Tegenslag in de vorm van ziekte of zelfs dood, tegenslag op school, thuis of op gebied van vriendschap of relaties. Je ziet er (even) geen gat meer in. Dan loop je tegen levensvragen op. Je vraagt je af wat voor jou de zin is van alles waar je mee bezig bent, wat je eigenlijk met je leven wilt, je haalt jouw eigen levensbeschouwing erbij, je gaat na hoe je met behulp van je levensbeschouwing een antwoord op die levensvraag of zinvraag kunt vinden. Of je komt misschien wel tot de conclusie dat je levensbeschouwing misschien minder goed bij je past dan dat je altijd gedacht had. Al je emoties, gedachten, vragen, gevoelens, ideeën, normen, waarden, (on-)deugden, verlangens en wensen vormen samen je karakter, je psyche, je geest, je zelf. Daarom kun je zeggen: levensbeschouwing heeft een binnenkant.
Maar we onderscheiden ook een BUITENKANT VAN LEVENSBESCHOUWING. Mensen brengen hun levensbeschouwing naar buiten als ze zich uiten. Impliciet of expliciet . De meeste mensen hebben de behoefte om met anderen te praten, te delen, te vertellen wat hen echt bezighoudt. Mensen gebruiken ook rituelen en symbolen om hun opvattingen en gevoelens vorm te geven en te uiten. Mensen vieren feesten omdat ze iets belangrijk vinden en geven daar al feestend vorm en uitdrukking aan. Ze luisteren naar of maken zelf muziek waar ze zich goed door en bij voelen. Ze lopen in kleding die ze echt bij zichzelf vinden passen en laten zo zien wie ze zijn.
We kunnen dat zien als uitingen van wat mensen echt belangrijk vinden in het leven. Uitingen van onze levensbeschouwing. Dankzij zulke uitingen kunnen we iets zien van elkaars levensbeschouwing. Kunnen we onszelf en de ander beter begrijpen. Op levensbeschouwelijk terrein komen we een eindeloze rij uitingen tegen. Uitingen in woorden, in dingen, in symbolen, in gebruiken. Als die dingen of gebruiken zijn (onderdeel van) vormen van MENSELIJK GEDRAG. In ons GEDRAG geven we (d.m.v. gebruikmaking van allerlei zaken -objecten, woorden, rituelen-) vorm aan wat we belangrijk vinden. Geven we vorm EN (tegelijkertijd) uitdrukking aan wat we belangrijk vinden, aan onze gevoelens en ideeën. En, TEGELIJKERTIJD, communiceren we dat met onze omgeving.
Enkele voorbeelden van zaken die een rol kunnen spelen in de verschillende manieren waarop we ons kunnen uiten:
– een ketting met yin-en-yangteken, vriendschapsringen, trouwringen, ring met peaceteken, kruisbeeld;
– een lijstje met een foto die geliefden elkaar geven;
– gebeden;
– gedichten, verhalen en romans;
– gebouwen: kerken, moskee, synagoge, new age winkels;
– heilige boeken: koran, bijbel, bhagavad-gita, edda, sutra’s, etc. en
– andere boeken die levensbeschouwelijk veel betekenen: celestijnse belofte, boeken over yoga en meditatie;
– gebruiken bij geboorte, huwelijk en overlijden;
– afbeeldingen, bijvoorbeeld van heilige personen, inspirerende figuren, idolen;
– muziek;
– reclame.
Ook muziek komt in deze lijst voor. Geen wonder. Muziek luisteren of muziek maken is gewoon niet weg te denken uit ons leven. Het roept gevoelens op. We geven er uitdrukking mee aan onze gevoelens en ideeën. En doen dat vaak in gezelschap van anderen. (Niet altijd natuurlijk, soms wil je alleen zijn met je muziek. Wordt je minder afgeleid, kom je dichter bij je gevoelens).
BINNEN- en BUITENKANT van je levensbeschouwing zijn natuurlijk niet 2 verschillende dingen. Misschien benadrukt de uitdrukking dat het 2 kanten van de zelfde medaille zijn nog teveel het verschil. In je gedrag geef je uiting aan wie je (denkt dat je) bent. En in dat zelfde gedrag ontdek je ook (pas) wie je misschien wel bent, welke gedrag bij je past, waar je gelukkig van wordt. B.v. alleen al luisterend naar (en/of spelen van) muziek ontdek je wat bij je past. Ontdek je of je je smaak misschien wel teveel had aangepast aan die van je omgeving, of je smaak wel of niet (gedeeltelijk) het zelfde is als die van je vrienden.
Vragen bij de inleiding
1. Wat wordt er bedoeld met “de binnenkant van levensbeschouwing”?
2. Wat wordt er bedoeld met “de buitenkant van levensbeschouwing”?
3. Noem vijf voorbeelden manieren waarop levensbeschouwing vorm krijgt, geuit wordt.
Muziek is een uitstekende manier om levensbeschouwing te uiten. Muziek is dus een vindplaats van levensbeschouwing (en ethiek). We gaan nu op zoek naar de levensbeschouwelijke dimensie in muziek. Dat gebeurt in vier stappen:
1. Muziek neemt een belangrijke plaats in ons leven in. Dat komt omdat mensen zich in allerlei opzichten in muziek kunnen uitleven. Precies daarom is muziek ook zo’n goed middel om levensbeschouwing te uiten.
2. Er is muziek die uitdrukkelijk over levensbeschouwing gaat. Je kunt spreken van levensbeschouwelijke muziek.
3. Er is muziek die niet uitdrukkelijk over levensbeschouwing gaat, maar ook die muziek heeft vaak heel veel met levensbeschouwing te maken. Eigenlijk is bijna alle muziek levensbeschouwelijk.
4. Hoe ben je zelf bezig met muziek als het gaat over jouw levensbeschouwing?
Ieder van deze vier stappen wordt in een aparte paragraaf uitgewerkt.
Paragraaf 1. Geen dag zonder muziek
Muziek is belangrijk
Als je er bij stil staat, merk je pas hoe belangrijk muziek in ons dagelijks leven is. Is er een dag dat je zelf niet naar muziek luistert? Wat zouden radio en tv zonder muziek zijn? Hoe zouden we feesten, fuiven moeten vieren, als we dat zonder muziek moesten doen? Hoe zouden velen zich moeten ontspannen, als er geen muziek bestond? Er is de laatste jaren heel wat onderzoek gedaan naar de houding van jongeren tegenover muziek. Daaruit blijkt dat de helft van alle scholieren dagelijks meer dan drie uur naar muziek luistert. Verreweg de meerderheid van hen vindt MUZIEK VAN LEVENSBELANG
Ik kan niet zonder muziek
‘Naar de radio luister ik elke dag. Ik kan niet zonder. Ik heb altijd een radio aan tijdens het leren. Het fijnste van muziek vind ik dat ik er zo goed mijn gevoelens in kan uiten. Dat gaat vooral goed als er gevoelige songteksten zijn. In zulke teksten kan ik me dan helemaal herkennen. Het mooist vind ik teksten die iets zeggen over dingen waar ik op dat moment mee bezig ben. Of teksten die bepaalde gevoelens bij me oproepen. Dat zijn dan vaak de gevoelens waar ik toch al mee bezig ben; als ik kwaad of verdrietig ben, of als ik voel dat niemand me begrijpt, dat iedereen me laat stikken. Soms heb ik ook wel dat ik een songtekst heel mooi vind, omdat er een stukje tekst in zit dat eigenlijk een soort gedichtje is. Bepaalde stukjes tekst schrijf ik in mijn agenda op.’ Michiel v. L.
Niet alleen jongeren hechten veel belang aan muziek. Natuurlijk niet. Muziek is van iedereen. Dat blijkt wel uit deze teksten:
‘Ik ben 30 jaar. Nu zelf moeder van een dochter. Mijn huwelijk zit in een moeilijke fase, maar een keer per week kan ik die problemen achter me laten. Dan zit ik met mijn viool onder mijn kin in een orkest en stap in de wereld van Bach, Mozart, Purcell of Vivaldi. Even weer energie opdoen om de problemen in die andere wereld te lijf te kunnen.’
Eva K.
Ik ben inmiddels 53 jaar en chronisch pijnpatiënt ten gevolge van een medische misser. Maar minimaal een dag per week ben ik de pijn de baas. Dan voel ik me gelukkig door met anderen te musiceren in een ensemble. Zodra de dirigent het teken geeft om te beginnen is het alsof er een knop wordt omgedraaid van binnen en ik toegang krijg tot een andere wereld. Een wereld zonder pijn en verbittering. Alleen de verhevenheid van de muziek, die tot mij komt en die ik mede produceer door middel van mijn klarinet. Kortom: mijn hele bestaan is doordrenkt van muziek en musiceren met anderen. Ik put kracht uit de muziek en mijn klarinet. Ze geven diepgang en inhoud aan mijn leven.’
Noortje H.
Vragen bij paragraaf 1. Geen dag zonder muziek.
4. Houd bij jezelf een onderzoek over hoe jij met muziek omgaat.
Je kunt voor dat onderzoek gebruik maken van vragen die hieronder staan.
a. Vind ik muziek belangrijk?
b. Luister ik veel naar muziek? Op welke momenten van de dag? Hoe lang gemiddeld per dag? Als ik meer tijd had, zou ik dan nog meer naar muziek luisteren?
c. Naar welke muziek luister ik?
d. Is er bepaalde muziek die voor mij echt veel betekent? Welke muziek is dat? Waarom springt die muziek er voor mij zo uit?
e. Is er muziek waar ik niets van moet hebben? Welke? Waarom is dat zo?
f. Is mijn smaak voor muziek de laatste jaren veranderd? Hoe is dat eventueel zo gekomen?
g. Speel ik zelf op een of andere manier muziek?
h. Spreek ik met mijn vrienden/vriendinnen over muziek? Waar hebben we het dan precies over?
Paragraaf 1.2: De ene muziek is de andere niet
Je kunt niet alle muziek op een hoop gooien. We kennen klassieke muziek, popmuziek, kerkmuziek, chansons, jazz, blues, country , enz.
Deze opsomming is natuurlijk niet volledig. Ze laat wel zien dat er binnen de wereld van muziek ontzettend veel te koop is. Dat besef wordt nog vergroot als we bijvoorbeeld binnen popmuziek nog een verdere onderverdeling aanbrengen: beat, disco, house, soul, funk, punk, rap, rock, reggae.
Vragen bij ‘De ene muziek is de andere niet.
5. Je komt allerlei soorten muziek tegen. Noem zoveel mogelijk soorten muziek op en breng al die soorten muziek onder in een schematisch overzicht.
6. Heb jij zelf een abonnement op een muziektijdschrift voor jongeren of koop je wel eens een los nummer van zo’n tijdschrift? Waarom lees jij zo’n tijdschrift of waarom doe je dat juist niet?
7. Een aparte soort muziek is achtergrond-muziek.
a. Wat bedoelen we met achtergrondmuziek?
b. Wat voor muziek kun je als achtergrondmuziek gebruiken; welke muziek in ieder geval niet?
c. Waar kom je achtergrondmuziek tegen?
d. Waarom zou achtergrondmuziek gebruikt worden?
e. Kies een locatie uit waar achtergrondmuziek gedraaid wordt. Geef weer welke muziek daar te beluisteren valt. Waarom wordt daar precies die muziek gespeeld?
paragraaf 1.3 Bedoelingen, functies en effecten van muziek?
Muziek maken en er naar luisteren kan verschillende bedoelingen, functies of effecten hebben:
Vaak wordt muziek gemaakt en beluisterd om te GENIETEN. Lekker ergens zitten en naar mooie muziek luisteren. Hier is muziek helemaal op zichzelf gericht. Muziek heeft geen andere bedoeling dan zichzelf. Waarom is er muziek? Muziek is er omdat muziek mooi is. En dat is op zich genoeg.
Muziek is er ook om je te ONTSPANNEN. Als ik moe ben, als ik even bij moet komen, dan kan muziek mij daar fantastisch bij helpen. Een half uurtje van mijn favoriete muziek en ik voel me weer een ander mens. Deze bedoeling sluit aan bij de eerste. Juist omdat je zo van muziek kunt genieten, kun je er ook rustig van worden.
Muziek kan dienen om een BOODSCHAP te vertellen. Vaak gaat dat door middel van teksten: teksten die willen vertellen hoe we met het milieu omgaan, met rijkdom en armoede, nationalistische teksten (denk aan volksliederen), teksten in de vorm van gebeden, reclameteksten die op muziek zijn gezet. In bepaalde gevallen begrijpen we de boodschap alleen door een deuntje te horen. De reclame werkt daar vaak mee.
Muziek is ook een uitstekend middel om GEVOELENS op te roepen. Vraag maar aan twee geliefden, die naar het nummer luisteren, dat ze hoorden toen ze elkaar voor het eerst zagen. Muziek kan ervoor zorgen dat ik me warm voel, dat ik me energiek ga voelen, dat ik verdrietig word, dat ik in een romantische bui terechtkom. Deze bedoeling van muziek werkt vaak samen met andere manieren om ons te uiten. Dansmuziek is zo’n combinatie van klank en beweging. Ze versterken elkaar en vormen zo een uitstekend middel om gevoelens op te wekken. Zolang er mensen leven, gebruiken ze dans en muziek om hun diepste gevoelens naar buiten te laten komen.
Muziek kan een SOCIALE BEDOELING hebben. Muziek brengt mensen bij elkaar. Een feest zonder muziek kunnen we ons niet voorstellen. Een disco nodigt mensen uit bij elkaar te komen om samen te dansen. Muziekuitvoeringen en evenementen zetten hun deuren open om mensen met elkaar van muziek te laten genieten. Denk ook aan volks- en clubliederen tijdens sportmanifestaties.
Vragen bij : Waarom muziek? Lees eerst alle vragen!
8. Maak een overzicht van de bedoelingen van muziek, zoals die in het boekje zijn beschreven.
9. Zie jij naast deze vijf bedoelingen nog andere bedoelingen van muziek? Welke?
10. Breng een ordening in de bedoelingen van muziek aan. Gebruik de vijf bedoelingen van hierboven en de bedoelingen die je eventueel zelf hebt gevonden. Zet bij die ordening de bedoeling die jijzelf het belangrijkst vindt boven aan. De bedoeling die voor jou op de tweede plaats komt, daaronder, enzovoort. Probeer zo duidelijk mogelijk aan te geven waarom jij voor deze ordening kiest.
11. Zoek bij ieder van de bedoelingen van muziek (de vijf van hierboven en de bedoelingen die je eventueel zelf nog gevonden hebt) een voorbeeld van muziek, dat voor jou echt bij die bedoeling hoort. Dat voorbeeld kan alles zijn op het terrein van muziek: een popsong, instrumentele muziek, een levenslied, chanson, volksmuziek…
Paragraaf 1.4 Bedoelingen, functies en effecten van levensbeschouwing
In het vak levensbeschouwing heb je in de afgelopen jaren geleerd waarom mensen levensvragen stellen en waarom zij proberen via hun levensbeschouwing met deze vragen om te gaan. Toen hebben we geleerd welke doelen levensbeschouwing dient. Het gaat dan om de volgende FUNCTIES VAN LEVENSBESCHOUWING:
– levensbeschouwing kan zin geven aan het leven en kan zorgen voor een bepaald doel in het leven: iets waar je aan kunt werken. Zo zorgt levensbeschouwing voor een rode draad in het leven. Zo kunnen mensen het leven accepteren en ervan genieten.
– levensbeschouwing zorgt ook voor structuur en veiligheid in het leven. In een leven vol onzekerheden en vragen kan levensbeschouwing voor duidelijkheid, zekerheid en samenhang zorgen.
– levensbeschouwing zorgt voor steun en troost in het leven, met name in situaties van ernstige tegenslag en groot verdriet.
– Mensen kunnen moed en kracht putten uit hun levensbeschouwing.
– levensbeschouwing is voor veel mensen een bron van inspiratie. Mensen hebben idealen en willen gestimuleerd worden om die idealen ook na te leven. De inspiratie voor die idealen en de kracht om ze na te streven, halen mensen vaak uit hun levensbeschouwing: uit voorbeeldfiguren (Jezus, Boeddha etc.), uit verhalen (parabels, mythen etc.) en uit rituelen, feesten en symbolen. Zo zijn we ook in staat om kritiek te leveren als zaken echt niet door de beugel kunnen (bijvoorbeeld: uitbuiting van armen door rijken, een levenshouding die er alleen op gericht is steeds meer geld te verdienen, het verwaarlozen van het milieu, een mate van individualisering waarbij mensen elkaar nauwelijks meer zien staan).
Vragen bij : Functies van levensbeschouwing.
12. Welk 5 functies van levensbeschouwing worden hier in de tekst uiteen gezet?
13. De illustratie op deze bladzijde heeft te maken met een van deze functies van levensbeschouwing. Welke? Leg uit.
14. Je hebt nu 2 paragraven gelezen: 1 over de bedoelingen, functies of effecten van muziek (par. 1.3) en een over de bedoelingen , functies en effecten van levensbeschouwing (par. 1.4). Met behulp van die 2 paragrafen beargumenteer je of je het wel of niet eens bent met de uitspraak ‘muziek blijkt ook een uitstekend middel te zijn om levensbeschouwing te uiten’.
Paragraaf 2 Levensbeschouwelijke muziek
Onder levensbeschouwelijke muziek verstaan we allerlei soorten muziek die uitdrukkelijk als doel hebben om levensbeschouwing te uiten. We komen die muziek dus bij alle grote levensbeschouwingen tegen. Tegelijk zullen we deze muziek ook aantreffen bij personen die zich op individuele wijze levensbeschouwelijk willen uiten. En we weten inmiddels dat steeds meer mensen op een dergelijke individuele wijze met hun levensbeschouwing omgaan. We kunnen hier onmogelijk een volledig overzicht geven van alle soorten levensbeschouwelijke muziek. Dan zouden we boeken te kort komen. Wel geven we een aantal voorbeelden van levensbeschouwelijke muziek. Dan kun je je jaar zelf verder een beeld van vormen. Via de opdrachten kun je zelf nog meer aan de weet komen.
We noemen hier de volgende voorbeelden van LEVENSBESCHOUWELIJKE MUZIEK:
– Van de oorspronkelijke bewoners van Australië, de Aboriginals, weten we dat ze de goden van de natuur vereren. Voor hun levensonderhoud zijn ze helemaal afhankelijk van wat de natuur hen geeft; planten, insecten en kleine dieren die de droge streken hen te bieden hebben. Wanneer zij dan goed voedsel hebben gevonden, bidden zij in de vorm van gezangen tot hun goden om hen te bedanken voor wat zij hebben gegeven. Hun gezangen kennen vaak een eindeloze herhaling van dezelfde klanken. Een eindeloze herhaling om hun verbondenheid en dank met degenen die hen dit voedsel hebben geschonken, uit te drukken.
– In 1997 zijn 30.000 jongeren bijeen in het stadion Galgenwaard in Utrecht. Niet om een voetbalwedstrijd van F.C. Utrecht bij te wonen, maar om deel te nemen aan de EO-jongerendag. Een student zegt dat hij hier vooral komt voor de muziek. De helft van de bezoekers vindt dat zondermeer het belangrijkste onderdeel. Er wordt veel gezongen en voorzichtig geswingd. De muziekstijlen variëren van gospel tot relipop. De inhoud is steeds hetzelfde. De Amerikaanse gospelzangeres Cindy Morgan, die ’s middags op het programma staat, verwoordt haar boodschap: ‘Ik wil overbrengen dat Jezus Christus onze Verlosser is.’
– In christelijke kerken vinden wekelijks vieringen plaats. Bijna altijd wordt in die vieringen gezongen, meestal met instrumentele begeleiding. Er worden psalmen gezongen, nieuwe liederen, gezangen die al jaren bestaan, meerstemmige liederen. In al die gezangen wordt God dank gebracht, wordt aan God om steun gevraagd, wordt het geloof in God uitgedrukt; kortom in al die gezangen leggen mensen hun diepste verlangens en gevoelens neer. Zingen schijnt daarvoor meer geschikt te zijn dan het uitspreken van teksten. Augustinus zei het eeuwen geleden al: ‘Zingen is dubbel bidden.’ En in onze tijd zegt Nicolaus Harnoncourt, dirigent van oude muziek, het zo: ‘God heeft ons muziek gegeven om Hem, die Zelf niet door het rationele te bereiken is, te ontmoeten. Muziek is tevens de manier waarop God tot ons komt.’
– De negers die zich in Amerika in slavernij bevonden, hebben hun verzet tegen hun behandeling uitgedrukt in negro-spirituals. Het waren hun liederen om hun verlangen naar vrijheid te bezingen. Ze richtten zich daarin tot God met hun smeekbeden om hun lot aan te zien en hen te bevrijden van het juk van de slavernij. Ze zingen over de joden die destijds door de farao van Egypte tot slaven waren gemaakt en die voor hem zware bouwwerken moesten uitvoeren. ‘God,’ zo zongen zij in hun spirituals, ‘zoals Gij Mozes en zijn volk hebt bevrijd uit de handen van farao, bevrijd ons op dezelfde manier uit de handen van onze meesters.’
– In iedere grote stad vind je ze: new age winkels. De winkels die horen bij de levensvisie van ‘De nieuwe tijd’. De levensvisie die ervan uitgaat dat er een nieuwe, betere tijd zal aanbreken. Bij dat geloof in een betere tijd hoort het besef dat alles deel uitmaakt van een groter geheel. Ook ieder mens hoort daarbij en iedereen moet ernaar streven zoveel mogelijk tot zelfontplooiing te komen. Daardoor kunnen mensen ontdekken dat ze bij die grotere eenheid horen, dat ze allemaal een goddelijke kern hebben. Inmiddels is er een heel eigen newage muziek ontstaan. Muziek over meditatie, zelf-ontspanning, gregoriaanse muziek, reiki, tai chi, mantra’s, klankschalen, innerlijke rust. Een eindeloze rij CD’s en bandjes. Een rij die met de dag lijkt te groeien. Blijkbaar is er volop behoefte aan.
– De tijd waarin iedereen op precies dezelfde manier werd begraven of gecremeerd, hebben we inmiddels wel achter ons liggen. Begrafenis en crematie worden meer en meer ingevuld volgens de wensen van degene die dood is gegaan en van de verwanten en vrienden van de overledene. Welke vorm ook gekozen wordt, altijd is er muziek. Gezongen, instrumentaal of beide. Steeds vaker hoor je dat de overledene voor haar of zijn dood zelf heeft aangegeven wat er op de begrafenis of crematie voor muziek gespeeld moet worden. Duidelijk is dat we ons op geen enkele manier een begrafenis of crematie zonder muziek kunnen voorstellen. Dat is overigens niet alleen bij ons zo. We kennen uit de hele geschiedenis van de mensheid geen volk dat zijn doden zonder muziek begroef of verbrandde. Bij zo’n belangrijk moment in het leven hoort blijkbaar muziek.
Vragen bij : Paragraaf 2 Levensbeschouwelijke muziek. Blz. 88.89.90.
15. Wat verstaat men onder levensbeschouwelijke muziek?
16. Er worden 6 voorbeelden gegeven van levensbeschouwelijke muziek. Ga na welke bedoelingen van levensbeschouwing in ieder van die stukken duidelijk naar voren komen.
17. Zoek zelf een voorbeeld van levensbeschouwelijke muziek.
a. Geef er een beschrijving van.
b. Laat zien welke bedoeling van levensbeschouwing in jou voorbeeld een rol spelen.
Paragraaf 3: Bijna alle muziek is levensbeschouwelijk.
We hebben het zojuist gehad over levensbeschouwelijke muziek. In dergelijke muziek zien we heel uitdrukkelijk de relatie tussen muziek en levensbeschouwing. Toch is dat niet de enige relatie tussen die twee. Kijk en luister je naar muziek, die NIET UITDRUKKELIJK LEVENSBESCHOUWELIJK is, dan valt heel vaak op dat die muziek vol zit met levensbeschouwing. Vraag is dan wel of je die levensbeschouwing wilt en kunt waarnemen, of je de levensbeschouwelijke dimensie uit die muziek kunt halen. Je kunt dus zeggen: ‘Bijna alle muziek is levensbeschouwelijk’. Niet alle, maar wel heel veel muziek is levensbeschouwelijk. Er is natuurlijk ook muziek die er zomaar voor de gein is, voor pure ontspanning, voor afleiding bij andere dingen die we doen (achtergrondmuziek).
Levensvragen en antwoorden of levensvragen.
Gewoonlijk wordt de vraag naar het zin van het leven ( is het leven uiteindelijk de moeite waard?) onderverdeeld in zes groepen levensvragen.
1. De eerste groep levensvragen gaat over ‘Wat is belangrijk in het leven?’ Je komt daar vragen tegen als: is gezondheid belangrijk? Waarom geef ik zoveel om mijn familie? Is geld verdienen het belangrijkste in het leven? Of een goede baan? Welke waarde heeft sport? In iedere vraag klinkt iets door van ‘Wat is uiteindelijk de zin hiervan?’
2. De tweede groep levensvragen gaat over mezelf. Je komt daar vragen tegen als: wie ben ik, ben ik tevreden met mezelf, wat wil ik met mijn leven, kan ik echt mezelf zijn, waarom lukt niet alles wat ik onderneem? Samenvattend noemen we deze groep levensvragen de vraag naar de mens. Ook hier klinkt in iedere vraag iets door van: ‘wat is nu toch de zin van mijn leven, is er wel een zin aan te geven?
3. De derde groep levensvragen gaat over hoe mensen met elkaar omgaan. Hoe gaan ouders met kinderen om? Vertel je al je geheimen aan je beste vriend of vriendin? Hoe ga je om met mensen die een andere huidskleur hebben? Wat is de zin van het leven van al die anderen, heeft dat leven wel een zin?
4. In een vierde groep levensvragen zijn mensen bezig met de tijd. Ze vragen dan: waarom duurt ons leven niet eeuwig, waarom gaat alles zo snel voorbij, vooral de fijne momenten, wat zal de toekomst ons brengen, waarom verandert er toch zoveel in ons leven? Ook die vragen hebben allemaal een band met die vraag naar zin. Steeds willen we weten wat toch de zin ervan is dat we met die tijd en het tijdelijke te maken hebben.
5. Een vijfde groep levensvragen heeft betrekking op de natuur. Vorm ik zelf een deel van de natuur, waarom worden wij mensen zo sterk door de natuur bepaald, kunnen wij de natuur naar onze hand zetten of gaat de natuur juist haar eigen gang, waarom is de natuur zo mooi en tegelijk vaak zo dreigend, waarom laat de natuur sommige mensen er zo knap en anderen er zo lelijk uitzien? Dat zijn allemaal vragen die cirkelen rondom die ene vraag: wat is nou toch de zin van die natuur?
6. Een zesde groep levensvragen heeft het over lijden en dood. We stellen ons dan vragen als: waarom is er zoveel lijden en verdriet, waarom horen die nu eenmaal bij het leven, hoe moeten we toch met lijden omgaan, waarom krijgen sommige mensen zoveel ellende op hun bordje, terwijl anderen tussen al dat lijden heen weten te laveren, waarom zijn we vaak zo bang voor het lijden dat ons nog kan overkomen? Al die vragen gaan in de kern van de zaak over die ene vraag: is er zin in dat lijden te ontdekken, welke zin dan, of zijn lijden en verdriet volstrekt zinloos?
Mensen proberen op allerlei manieren hun zinvragen te beantwoorden. Ze zoeken hun antwoorden om het zo te zeggen in allerlei richtingen. Hieronder staan 11 mogelijke richtingen waarin we dan zoeken.
1. Het leven heeft geen zin.
2. De zin van het leven is alleen in mijzelf te vinden.
3. De zin van het leven is gelegen in het sociale karakter van het leven: het leven samen met anderen.
4. De zin van het leven tref je in de natuur.
5. De zin van het leven is gelegen in God.
6. De zin van het leven ligt in het hiernamaals; het eeuwig leven.
7. De zin van het leven ligt in de verlossing (via reïncarnaties verlost worden van het gevangen zijn in/door het lijden; Oosters).
8. De zin van het leven wordt gevonden in het nastreven van doelen.
9. De zin van het leven gelegen in waarden als genot en geluk.
10. De zin van het leven is gelegen in het zoeken naar de zin zelf.
11. Het levenheeft geen vooraf gegeven zin, maar je geeft (de mens/mensheid) geeft zelf zin aan het leven.
Vragen bij paragraaf 3 : Bijna alle muziek is levensbeschouwelijk.
18. Kies een liedje met een mooie tekst waarin levensvragen aan de orde komen. (Geef ook een korte vertaling van de inhoud in het Nederlands).(www.songteksten.net)
19. Ga na welke levensvragen aan de orde worden gesteld in het liedje dat je gekozen hebt. Geef per vraag aan welke mogelijke antwoorden op die levensvragen worden geschetst / gesuggereerd, gegeven.
20. Worden in je gekozen liedje klanken, melodie en ritme gebruikt om de levensvragen beter naar voren te laten komen. Leg uit wat je daarbij tegenkomt.
21. Als je liedje volgens jou niets te maken heeft met levensbeschouwing leg uit waarom je dat vindt. Waar heeft de tekst dan wel mee te maken?
22. Er staan elf richtingen van antwoorden op de zinvraag. Zoek bij de richting die jou het meeste aanspreekt een muziekstuk dat daar goed bij hoort en motiveer je keuze. Ligt zowel de door jou gekozen richting als het liedje toe.
23. Bespreek met een klasgenoot je antwoorden. Laat je klasgenoot vertellen wat hij/zij daarvan vindt. Vat dit samen.
Analyseer liedjes door onderstaande vragen te beantwoorden:
– Welke (groepen) levensvragen worden besproken in het liedje?
– Wat zijn de evt. antwoorden op de levensvragen?
– Welke functies van levensbeschouwing zie je terugkomen in het liedje en waar?
– In welke categorie valt het liedje? Levensbeschouwelijke muziek, niet-uitdrukkelijk levensbeschouwelijke muziek of niet-levensbeschouwelijke muziek.
scholierensite 