1 Wat is een brontekst.
Over de verschillende levensbeschouwingen wordt heel veel geschreven. Zowel door aanhangers, door tegenstanders als door buitenstaanders. De tegenstanders laten we maar even voor wat ze zijn. Ze kunnen ons attenderen op verzwegen kwesties, maar ze maken ook vaak een karikatuur van de traditie waar ze zich tegen afzetten.
De buitenstaanders zijn vaak wereldreizigers (vroeger ontdekkingsreizigers, nu journalisten, schrijvers (of filmers/documentaire makers) van reisverhalen of wetenschappers. Dat soort verhalen (of films) geven vaak een goed beeld van denkbeelden en gebruiken van een levensbeschouwing. Die heb je ook nodig, maar nu nog niet. Wel kunnen ze je misschien helpen bij het zoeken naar een waar we nu niet naar zoeken.
Als we naar de aanhangers kijken zie je vaak een grote diversiteit. Het christendom kent protestanten, katholieken, wederdopers, doopsgezinden, jehova getuigen, evangelische christenen, etc. etc. (klik hier voor een overzicht van christelijke stromingen). De islam kent alevieten, soennieten, sjiieten, soefi’s, etc. (klik hier ). En dat geldt eigenlijk voor alle andere godsdienstige, religieuze of levensbeschouwelijke stromingen. Allerlei gebruiken, ideeën, opvattingen, uitgangspunten, rituelen en symbolen worden op door allerlei mensen (aanhangers, tegenstanders, conservatieven orthodoxen, progressieve vrijdenkers en fundamentalisten) op de bij hen passende en volgens hen (enige) juiste wijze beschreven.
Maar al die stromingen zijn vaak gebaseerd op een aantal gemeenschappelijke bronnen. Op oude verhalen (die vaak later zijn opgeschreven). Verhalen over het ontstaan van een volk, een (hun) land, hun goden, of over het leven van een gemeenschappelijke stichter. Verhalen over die stichter vormen een van de belangrijkste bronnen waardoor latere volgelingen een beeld krijgen van de oorspronkelijke bedoelingen van de stichter en zijn medestanders. Dat soort verhalen vinden we in de bijbel, de koran, de bhagavad gita, het Tibetaans dodenboek, en allerlei mythen en sagen van oude culturen zoals de Griekse verhalen van Homerus of Ovidius of de Germaanse Edda. En dat soort verhalen noemen wij bronteksten. Als eerste ga je dus op zoek naar zo’n verhaal uit een van die boeken (die altijd verzamelingen zijn van veel verschillende verhalen), een tekst waarin (gezien de aard van deze opdracht) de kijk van zo’n traditie op leven en dood naar voren komt. Latere teksten zoals van Dante (de goddelijke komedie) of Shakespeare (typisch humanistisch) kunnen ook.
2. Hoe vind je een brontekst.
Eigenlijk is het best eenvoudig. Zoek op google met ” ……” en verhalen over de dood. Bijvoorbeeld:
– het oude Egypte en verhalen over de dood
– Inca’s en verhalen over de dood
– Eskimo’s en verhalen over de dood
– Papoeaas en verhalen over de dood
– etc. etc.
Of noem al de naam van een heiligboek of schrijver en verhalen over de dood. bv.:
– bhagavad gita en verhalen over de dood
– edda en verhalen over de dood
– homerus en verhalen over de dood
Als je al een belangrijke persoon of plaats uit zo’n verhaal kent, kun je daar ook op zoeken:
bv in de sfeer van de klassieke mythologie:
– Charoni en verhalen over de dood
– Dodenrijk en verhalen over de dood
– Styx en verhalen over de dood
– Orpheus en Eurydice en verhalen over de dood
Al je de woorden “verhalen over” weg laat komt je vaak bij de ideeën, theorieën, opvattingen over de dood, niet bij de verhalen waarop die gebaseerd zijn.
Tips als je op zoek bent naar een tekst uit Jodendom, Christendom of Islam:
kijk eens op de site http://www.bijbelenkoran.nl. Daar kun je zoeken op verschillende zoektermen, bv dood, sterven, eeuwig leven, hemel, hel, opstaan uit de doden, etc.
neem een of meer tekstfragmenten die je aanspreken of nuttig lijken en ga eens kijken uit welk verhaal die komen. Pak dan het hele verhaal (en niet alleen het fragment) en probeer vanuit dat verhaal de erin besloten visie te destilleren.
Of kijk op de site http://www.biblija.net (teksten uit oude en nieuwe testament); de site http://www.online-bijbel.nl/ geeft ook veel achtergrond informatie; http://www.statenvertaling.net/ geeft ook informatie over schilderijen over de bijbel; de bijbel en de beeldende kunst.
In het oude testament neemt het boek prediker een speciale plaats in over het denken over de dood.
En er zijn natuurlijk de verhalen over Jezus (gekruisigd, gestorven en begraven) in het Nieuwe testament, of wonderen waarin mensen uit de dood weer opstaan. (Misschien een goed idee om die verhalen over Jezus eens te vergelijken met het boek Prediker).
Tips als je op zoek bent naar een tekst uit de Griekse of romeinse oudheid:
Als je Griekse of Romeinse (filosofische) oude verhalen wilt gebruiken: zoek op een bekende Griekse of romeinse schrijver samen met het woordje dood; b.v. :
– Epicures en dood Epicures is in deel 3 behandeld in het hoofdstuk over geluk); http://verbodengeschriften.nl/html/briefaanmenoeceus.html.
– Of Plato en dood en dan kom je bv op http://www.filosofie.nl/plato/index.html.
– Pythagoras kan ook, etc. etc.
Tips als je op zoek bent naar een Hindu-tekst
Een mooi hindoeverhaal is het verhaal van prins Arjoena en Krishna (in de 2e klas behandeld!) in de Bhagavad-Gita (een van de heilige boeken van de hindoes: kijk maar eens op http://www.gita-society.com/languages2011/BhagavadGitainDutchLanguage.pdf. Of type op google de naam in van een van de vele andere hindoe goden & dood (of geboorte of reïncarnatie). Of, het beste, kun je echt zelf iets kiezen, zoek op “hindoeistische verhalen over dood en reincarnatie“.
Type in google “boeddhistische verhalen over de dood” en je vindt links naar allerlei verhalen.
Type je “Boeddhisme en de dood” dan kom je weer bij allerlei achtergrond informatie (bv. http://boeddhistischdagblad.nl/doodgaan-voor-beginners/) in plaats van bij een echte brontekst, bv over het overlijden van boeddha zelf.
Op deze site werken we aan een pagina met goede selecties van moeilijk te vinden bronteksten. Klik hier voor oosterse religies. En als jezelf goede links gevonden hebt die wij nog niet hebben, mail ze even.
scholierensite 